سازمان بهداشت جهانی به تازگی پیش‌بینی کرده است که سطح آلودگی هوا در  کابل، پایتخت افغانستان به خطرناک‌ترین حالت خود خواهد رسید. طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی درجه آلودگی هوا در کابل در فصل زمستان، ۵۰۰ درجه خواهد بود که بالاترین درجه آلودگی هوا در جهان است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، استفاده از سوخت‌های فسیلی بی‌کیفیت، استفاده بیش از حد از زغال سنگ برای گرم کردن خانه‌ها و سوزاندن پلاستیک و دیگر آلاینده‌های محیطی باعث بالا رفتن سطح آلودگی هوا می‌شود. هم‌اکنون و با وجود شروع فصل سرما که هنوز به صورت رسمی استفاده از وسایل گرم کننده آغاز نشده است، وضعیت هوا به شدت آلوده است.

مهم‌ترین دلایل آلودگی هوا در افغانستان سطح پایین زندگی است.

در افغانستان امکانات گرمایش خانه‌ها در فصل زمستان به شدت کم است. جنگ شیرازه زیرساخت‌ها را در افغانستان از بین برد و سطح تولید برق در افغانستان به حدی است که حتی نمی‌تواند کابل را به صورت دائم روشن نگاه دارد. به همین دلیل برق در چهل سال گذشته نتوانست مهم‌ترین گزینه برای گرم کردن خانه‌ها در فصل زمستان باشد. بنابراین از سوخت‌های فسیلی به عنوان جایگزین برق که پاک‌ترین شیوه گرمایش در فصل زمستان است، استفاده می‌شود. اما مشکل اصلی این است که حتی سوخت‌های فسیلی هم برای برخی از مردم در دسترس نیست. فقر توان خرید مواد سوختی را از بخش زیادی از مردم گرفته است. آن‌ها ناگزیرند از هرچیزی که دم دست‌شان است استفاده کنند. این مساله باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود زیرا بخش زیادی از مردم فقیر از پلاستیک و لاستیک خودرو برای گرمایش خانه‌ها استفاده می‌کنند.

در کنار آن کنترل منابع دودزا نیز در شهر کابل تقریبا وجود ندارد. بخش عمده‌ای از شهرک‌ها در کابل برای گرمایش ساختمان‌ها از سیستم شوفاز عمومی که با زغال سنگ گرم می‌شود، استفاده می‌کنند. این سیستم‌های شوفاژ هیچ گونه فیلتری برای کنترل دود ندارند. بخش عمده‌ای از آلودگی کابل هم به این شهرک‌ها و استفاده از زغال سنگ برمی‌گردد.

به تازگی امرالله صالح معاون اول رییس‌جمهور دستور داده است که تمامی سیستم‌های گرم کننده ساختمان‌ها که از زغال سنگ استفاده می‌کنند و فیلتر دود ندارند، خاموش شوند. آقای صالح در برنامه شش و نیم خود که هر روز با مقام‌های امنیتی کابل برگزار می‌کند و گزارش آن را در صفحه فیس‌بوک خود می‌نویسد، امروز چهارشنبه، فهرستی را از ساختمان‌هایی که فیلتر کنترل دود ندارند بمنتشر کرد و هشدار داد که اگر این فیلتر‌ها را نصب نکنند سیستم‌های گرمایشی‌شان مسدود خواهد شد.

از سویی استفاده از مواد سوختی بی‌کیفیت نیز دلیل دیگری برای افزایش آلودگی‌ها است. تقریبا تمام مواد سوختی که وارد افغانستان می‌شود، به دلیل ارزانی بی‌کیفیت‌اند. تاجران نیز برای کسب منفعت بیشتر مواد سوختی بی‌کیفیت را به قیمت انواع باکیفیت به مردم می‌فروشند.

راه حل‌های زیادی تاکنون برای کنترل وضعیت هوای کابل پیشنهاد شده است.

مهم‌ترین راه برای کاهش آلودگی هوا، استفاده از انرژی پاک است. برق که از منابع آبی یا منابع وارداتی تامین می‌شود، نقش اساسی برای بهبود وضعیت آلودگی هوا دارد. هرچند منابع دولتی وعده داده‌اند که هم سطح تولید داخلی و هم واردات برق به کابل را افزایش می‌دهند تا مردم از این انرژی بیشتر استفاده کنند اما تا هنوز که هوا به شدت سرد شده است، نوسان برق وجود دارد و در خوشبینانه‌ترین حالت روزانه در حدود هشت ساعت برق قطع است.

از سوی دیگر دولت باید تاجرانی را که مواد سوختی به افغانستان وارد می‌کنند، وادار کند تا مواد سوختی باکیفیت به افغانستان وارد کنند. حتی باید تعزیراتی در این رابطه تعیین کنند تا با متخلفین برخورد شود.

همچنین باید تمامی آلاینده‌های شهر یا از بین برده شود یا از آن‌ها استفاده بهینه صورت بگیرد. چند سال پیش طرحی برای تولید انرژی از زباله‌ به دولت ارائه شد. مانند آن چه در کشور‌های دیگر صورت می‌گیرد اما مورد توجه قرار نگرفت و امروز زباله‌ها در شهر کابل خود منبع آلودگی شده‌اند.

به نظر می‌رسد حداقل تا چند سال دیگر مشکل آلودگی هوای کابل و چند شهر بزرگ دیگر افغانستان به همین منوال باقی بماند. این مساله باعث افزایش قربانیان ناشی از آلودگی شده است. در بحبوحه بیداد ویروس کرونا، مشخص نیست که آلودگی هوا بیشتر قربانی می‌گیرد یا همه‌گیری کرونا.